संवृद्धिशास्त्र
मानव चाहना
१.मानिस बारे
म मानव सिर्जना इश्वरबाट भएको हो भन्ने अध्यात्मिक दर्शनमा विश्वास नगर्ने हुनाले डार्विनको विकासको सिद्धान्तलाई समाउने गर्दछु। आजकल नै पनि हामीले कोरल समान जीवित प्राणी र अजीवित वस्तु पाउने हुदा पहिलो जीवित प्राणी एककोशिकिय नै भएकोभए पनि तिनीहरूको उपस्थितिले प्राणीको र अझ मानिसको नै पनि विकास डार्विनको सिद्धान्त अनुरूप नै भएको प्रमाणित गर्छ र ती आदिम जीवहरूका आवश्यकता एउटै माध्यमबाट पुरा हुने हुदा उनीहरूको जीवन सरल थियो। कोरल–समान एककोशिकिय वस्तुबाट कोरल–समान जीवमा परिवर्तन हुन् एउटा लामो प्रकृया नै पुरा गर्नु पर्थ्यो र त्यो लामो झन्झटबाट मुक्ति पाउन त्यो एककोशिकिय जीवले आफैं विभाजित भएर एकबाट दुइटा हुदै असंख्य हुनसक्ने प्रकृयाको विकास गर्यो। त्यो समयमा प्रजनन पद्धति त शुरु नै भएको थिएन। एक कोशिकीबाट वहुकोशिकी जीवमा परिवर्तन भएपछि भने पोषणका स्रोत पनि वहुआयामिक हुदै गएर खाद्य, जल र जोडीकोनिम्ति प्रतिद्वन्दिता पनि बढदै गयो। तैपनि उनीहरूको आवश्यकता प्रकृतिले पुरा गर्थ्यो या प्रकृतिबाट जे प्राप्त हुन्थ्यो त्यसैमा उनीहरू बाँच्थे, नपुग भए मेटिएर जान्थे।
मानिस आएपछि त यो व्यवहारमा पनि परिवर्तन भयो। मानिसको उत्पत्तिले प्रकृतिको नियममा एउटा नया आयाम सिर्जना गरिदियो। मानिस अगाडिका प्राणीहरू प्राकृतिका आवश्यकताको पूर्तिमा नै सन्तुष्ट हुन्थे भने मानिसले चाहनाजस्तो अप्राकृतिक सोख विकास गर्यो र यस्तो सोख मानिसजस्तो विकसित प्राणीको दिमागलेमात्र सिर्जना गर्न सक्थ्यो। यसरी मानिस र अरू प्राणीहरूको बीचमा असमानता देखा पर्यो। मानिसले. आफ्नो चाहना पूर्तिकोनिम्ति आँट गरेर प्रयास गर्न सिक्यो। यसरी नै एककोशिकिय जीवबाट विकसित हुदै गएको प्राणी चाहनाजस्तो सोख पाल्न सक्ने वुद्धिजीवी प्राणीमा परिणत भएर, कतिपय स्थितिमा त प्राकृतिक नियम विरुद्ध नै पनि, पृथ्वीमाथि नै आधिपत्य जमाउन थाल्यो।
प्राणीहरू बाँच्नकोनिम्ति उपभोग गर्छन् र उच्च विकसित प्राणीहरूको उपभोग क्षेत्र पनि विस्तारित नै हुन्छ। मानिसको त प्राकृतिक आवश्यकतामाथि चाहना पनि हुन्छ र ती चाहना मध्ये सबैभन्दा उच्च चाहना नै सम्पन्नता वृद्धिको या सम्मृद्धि वृद्धिको या सम्मृद्धिको चाहना हो (अब अगाडि सम्पन्नतावुद्धि या सम्मृद्धिवृद्धि जनाउन संवृद्धि शव्द प्रयोग हुनेछ )। जीवनका आधारभूत आवश्यकता – हावा, पानी, खाना – नभई प्राणी बाँच्न सक्दैन र ती आवश्यकतालाई प्राणाधार आवश्यकता पनि भन्न सकिन्छ। चौथो आवश्यकता, यौन, वहुकोशिकिय प्राणीलाई वंशवृद्धिकोनिम्ति अनिवार्य अवयव हो। लाखौं वर्षसम्म प्राणीले यिनै आवश्यकता पूर्तिकानिम्तिमात्र संघर्ष गर्यो र बाँचेकै पनि हो। ओत उसले कतैकतै खोजे पनि यो अनिवार्य आवश्यकता भएन। खाली पाए ठीकै छ नपाए खोज्दै हिडिपनिरहेन प्राणी। मानिसको विकास नहुन्जेलसम्म त योभन्दा बढी खोजेन पनि प्राणीले।
आवश्यकता र चाहना
१.हावा
२.पानी
३.खाना प्राणधारक आवश्यकता
४.यौन वंशवृद्धि आवश्यकता
५.ओत
६.ओडनी
७.शिक्षा, स्वास्थ्य, सुरक्षा, अरू सम्मृद्धि अनुरूप आबश्यकतासामाजिक परिवेश अनुरूप अरू विकसित आवश्यकता
पहिला तीन आवश्यताहरू आधारभूत आवश्यकता हुन् र तिनीहरूको प्राथमिकता हावादेखि खानातिर न्यून हुदै जान्छ। हावा, पानी, खान र यौन बाहेक अरू आवश्यकता मानव चाहनाबाट सिर्जित आवश्यकता हुन् र ती आवश्यकता मानव जीवनको स्तर र उसको समयमुल्यमा आधारित मानव चाहनामा भर पर्छ।
No comments:
Post a Comment